Een commentaar van hoogleraar paramedische wetenschappen Ria Nijhuis-van der Sanden

De dekking in de aanvullende verzekering varieert, maar bedraagt meestal vanaf negen behandelingen. Belangrijk in deze discussie is natuurlijk de vraag of fysiotherapie ook werkzaam is bij mensen met chronische klachten. Hebben patiënten die de fysiotherapeut bezoeken hier voldoende baat bij? Een probleem in het beantwoorden van deze vragen zijn hoge drempels om de meerwaarde van fysiotherapie te onderzoeken. Het belangrijke subsidieprogramma van ZonMw Doelmatigheid vergoedt geen onderzoek meer naar interventies die niet in het basispakket zitten, ook al zijn ze effectief. Dat is vreemd, want hoe kun je behandelingen die effectief zijn, anders wel in het basispakket krijgen?

Kwetsbare ouderen

Uit een onlangs gepubliceerd onderzoek van het Radboudumc in dertien fysiotherapiepraktijken blijkt dat fysiotherapie zowel economisch aantrekkelijk als werkzaam is voor kwetsbare ouderen. Voor het onderzoek werden 130 kwetsbare, thuiswonende ouderen met meerdere chronische aandoeningen willekeurig over twee behandelgroepen verdeeld. Een groep kreeg standaard fysiotherapie van een reguliere fysiotherapeut dichtbij huis. De andere groep kreeg ook fysiotherapie, maar dan volgens de Coach2Move aanpak, verzorgd door een gespecialiseerde geriatriefysiotherapeut in dezelfde praktijk dichtbij huis.

Coach2Move

Bij de persoonsgerichte Coach2Move aanpak besteedden de patiënt en fysiotherapeut meer tijd aan het bespreken en onderzoeken van de problemen van de patiënt. Deze uitgebreide probleemanalyse helpt de patiënt en therapeut beter te begrijpen wat de patiënt zelf wil en nog kan, wat er getraind moet worden om deze doelen te bereiken, en hoe de oudere dit samen met de omgeving en coachende fysiotherapeut kan uitvoeren. De behandeling volgens de Coach2Move aanpak is gericht op het vergroten van de lichamelijke activiteit, zelfredzaamheid en (sociale) participatie van de patiënt. Naast de inhoud moet de therapeut ook beslissen welk herstelprofiel van toepassing is. Daar wordt het aantal sessies op aangepast (bij alleen coaching nul tot vier sessies, bij herstel in twee maanden acht tot negen sessies, en als er langer herstel nodig is maximaal achttien sessies).

Resultaten onderzoek

De resultaten van het onderzoek laten zien dat fysiotherapie effect heeft in beide groepen. Een half jaar na de start van de behandeling zijn de ouderen lichamelijk actiever, hebben meer spierkracht en lopen beter waardoor ze minder kwetsbaar zijn. Maar als beide groepen worden vergeleken blijkt dat de Coach2Move strategie toch een groter effect laat zien dan reguliere fysiotherapie: in deze groep profiteerden meer ouderen van de behandeling, de deelnemers waren fysiek actiever en behaalden weer de beweegstandaard voor ouderen, hadden een hogere kwaliteit van leven en werden minder kwetsbaar. Op alle uitkomstmaten bleken ze beter hersteld. Daarnaast waren na een half jaar de gemaakte zorgkosten 850 euro lager in de Coach2Move groep in vergelijking met de standaard fysiotherapiegroep.

Betere zorg voor minder geld

Bij de start van het programma waren er zorgen om de veiligheid. Dit bleek onterecht. Het aantal valincidenten verschilde niet tussen de groepen, maar in de Coach2Move groep waren er veel minder consequenties door een grotere weerbaarheid. Opvallend is dat niet alleen de fysiotherapeutische behandeling plaatsvond in minder zittingen, maar dat er ook minder kosten werden gemaakt op andere zorgonderdelen zoals de eerstelijnszorg, thuiszorg en ziekenhuiszorg. Ouderen in de Coach2Move groep gebruikten na de therapie dus minder vaak andere, duurdere (!) zorg. Tot slot bleken zowel patiënten als fysiotherapeuten de behandeling volgens de Coach2Move strategie erg te waarderen. Dus meer aandacht en betere resultaten voor minder geld!

Implicaties onderzoek

Vaak wordt gedacht dat meer persoonsgerichte zorg ook duurdere zorg is. De discussie loopt of er niet wat meer tijd moet zijn voor een intakegesprek en goed lichamelijk onderzoek. De Coach2Move strategie toont aan dat inderdaad een investering bij de start van de behandeling tot betere kwaliteit voor minder geld kan leiden. Bovendien toont dit onderzoek aan dat een op de persoon afgestemde fysiotherapeutische behandeling een grote impact kan hebben op de gezondheid van mensen met complexe gezondheidsproblemen, en dat dit niet meer hoeft te kosten.

Denk na over vergoeding

Ouderen willen graag zolang mogelijk thuis blijven wonen, de maatschappij moet dit dan faciliteren. Op dit moment is echter fysiotherapie niet toegankelijk voor iedere oudere. Geen van de ouderen had meer dan achttien interventies nodig. Deze worden niet vergoed. De huidige vergoedingsregeling heeft een perverse prikkel in zich. Dit moet heroverwogen worden. De individuele oudere betaalt nu de kosten terwijl de besparingen ten goede komen aan de zorgverzekeraars en de maatschappij. Het is dus cruciaal dat er in de politiek nagedacht wordt of een goedkope interventie als fysiotherapie toch niet vergoed moet worden om duurdere en additionele zorgkosten te besparen. Sturen op resultaat en op kosten is dan cruciaal.